Oszustwa finansowe stają się coraz bardziej wyrafinowane i trudniejsze do wykrycia. Przestępcy opracowują nowe metody działania, które często są tak przekonujące, że nawet ostrożne osoby mogą paść ich ofiarą. W tym artykule przedstawiamy 5 najczęstszych metod oszustw finansowych występujących w Polsce oraz praktyczne wskazówki, jak je rozpoznać i się przed nimi chronić.
Uwaga!
Według danych Komendy Głównej Policji, w 2022 roku w Polsce odnotowano ponad 50 000 zgłoszeń dotyczących oszustw finansowych. Rzeczywista liczba może być znacznie wyższa, ponieważ wiele osób nie zgłasza takich incydentów z powodu wstydu lub niewiedzy.
5 najczęstszych metod oszustw finansowych w Polsce
1. Fałszywe inwestycje i "pewne zyski"
Oszuści oferują możliwość zainwestowania pieniędzy w rzekomo pewne i wysoce dochodowe przedsięwzięcia, często obiecując nierealnie wysokie stopy zwrotu. W Polsce szczególnie popularne są fałszywe platformy inwestycyjne oferujące handel kryptowalutami, surowcami lub rynkiem forex.
Jak rozpoznać:
- Obietnice nadzwyczajnie wysokich zysków w krótkim czasie (np. 30% miesięcznie)
- Nacisk na szybkie podjęcie decyzji i wpłatę pieniędzy
- Brak szczegółowych informacji o mechanizmach inwestycyjnych
- Brak niezbędnych zezwoleń lub licencji (np. od KNF)
- Firma nie posiada historii działalności lub sprawdzalnych referencji
Jak się chronić:
- Zawsze sprawdzaj firmę w rejestrze KNF i innych bazach ostrzeżeń publicznych
- Pamiętaj, że wyjątkowo wysokie zyski zawsze wiążą się z wysokim ryzykiem
- Nie podejmuj decyzji pod presją czasu
- Konsultuj się z niezależnym doradcą finansowym przed większymi inwestycjami
2. Podszywanie się pod banki i instytucje finansowe
W tym typie oszustwa, przestępcy kontaktują się z ofiarami podając się za pracowników banków, instytucji finansowych lub nawet organów ścigania. Celem jest nakłonienie ofiary do podania danych logowania do bankowości elektronicznej, danych karty lub wykonania przelewu na "bezpieczne konto".
Jak rozpoznać:
- Kontakt inicjowany przez "bank" z informacją o problemie z kontem lub nieautoryzowanej transakcji
- Prośba o podanie danych logowania, kodów autoryzacyjnych lub haseł jednorazowych
- Presja czasu i wzbudzanie poczucia zagrożenia
- Prośba o instalację oprogramowania do "zdalnej pomocy"
- Linki w wiadomościach prowadzące do stron łudząco podobnych do prawdziwego banku
Jak się chronić:
- Pamiętaj, że bank nigdy nie prosi o kompletne dane logowania, hasła czy kody SMS
- W przypadku wątpliwości rozłącz się i samodzielnie zadzwoń na oficjalny numer banku
- Sprawdź dokładnie adresy stron internetowych przed zalogowaniem
- Nigdy nie instaluj oprogramowania polecanego przez osoby dzwoniące z "banku"
3. Fałszywe sklepy internetowe i aukcje
Oszuści tworzą fałszywe sklepy internetowe lub aukcje, oferujące atrakcyjne produkty po zaniżonych cenach. Po dokonaniu płatności, towar nigdy nie dociera do kupującego, a kontakt ze sprzedawcą jest zrywany.
Jak rozpoznać:
- Ceny znacznie niższe niż w innych sklepach
- Nowo utworzona strona lub konto sprzedawcy
- Błędy językowe w opisach i komunikacji
- Ograniczone metody płatności (często tylko przedpłata)
- Brak pełnych danych kontaktowych i adresu firmy
- Wykorzystywanie popularnych nazw handlowych z drobnymi zmianami (np. "Allegr0" zamiast "Allegro")
Jak się chronić:
- Sprawdzaj opinie o sprzedawcy na niezależnych forach
- Weryfikuj dane firmy w CEIDG lub KRS
- Preferuj zakupy z opcją płatności przy odbiorze lub przez bezpieczne platformy
- Zachowaj szczególną ostrożność przy wyjątkowo atrakcyjnych cenach
4. Oszustwa kredytowe i pożyczkowe
Ten rodzaj oszustwa polega na oferowaniu "łatwych" kredytów lub pożyczek bez sprawdzania zdolności kredytowej, często dla osób zadłużonych. Ofiary są jednak nakłaniane do wnoszenia różnych opłat wstępnych, po czym obiecana pożyczka nigdy nie zostaje udzielona.
Jak rozpoznać:
- Obietnice pożyczek bez sprawdzania w BIK
- Wymaganie opłat wstępnych (za ubezpieczenie, sprawdzenie wiarygodności, opłatę manipulacyjną itp.)
- Brak fizycznej siedziby firmy lub adres jest niepełny/nieprawdziwy
- Nacisk na szybką decyzję i wpłatę zaliczki
- Kontakt głównie przez numer komórkowy, brak oficjalnej strony internetowej
Jak się chronić:
- Nigdy nie płać żadnych zaliczek przed otrzymaniem pożyczki
- Sprawdzaj firmę w rejestrze KNF i wykazie instytucji pożyczkowych
- Korzystaj tylko z usług zarejestrowanych instytucji finansowych
- Dokładnie czytaj umowy przed podpisaniem
5. Oszustwa związane z pomocą techniczną
Oszuści podszywają się pod pracowników pomocy technicznej znanych firm (np. Microsoft, Apple) twierdząc, że na urządzeniu ofiary wykryto problem bezpieczeństwa. Po uzyskaniu zdalnego dostępu do komputera, mogą wykraść dane bankowe lub zainstalować złośliwe oprogramowanie.
Jak rozpoznać:
- Nieoczekiwany telefon od "pomocy technicznej" dużej firmy
- Informacja o rzekomym zagrożeniu lub problemie z urządzeniem
- Prośba o zainstalowanie oprogramowania do zdalnego dostępu
- Żądanie płatności za usunięcie "problemu"
- Komunikacja w języku angielskim lub łamanym polskim
Jak się chronić:
- Pamiętaj, że firmy technologiczne nie dzwonią proaktywnie o problemach z urządzeniami
- Nigdy nie instaluj oprogramowania polecanego przez nieznane osoby
- Nie podawaj danych karty płatniczej ani danych logowania
- W razie wątpliwości rozłącz się i skontaktuj bezpośrednio z oficjalną pomocą techniczną
Ogólne zasady bezpieczeństwa finansowego
Niezależnie od rodzaju oszustwa, zawsze warto pamiętać o podstawowych zasadach bezpieczeństwa finansowego:
- Stosuj zasadę ograniczonego zaufania - szczególnie wobec nieoczekiwanych kontaktów i wyjątkowo korzystnych ofert
- Weryfikuj tożsamość - sprawdzaj dane firm w oficjalnych rejestrach i bazach
- Nie działaj pod presją czasu - oszuści często wymuszają szybkie decyzje, by ofiara nie miała czasu na przemyślenie sprawy
- Chronioń swoje dane - nie udostępniaj haseł, kodów PIN, danych karty płatniczej
- Zgłaszaj podejrzane sytuacje - jeśli podejrzewasz oszustwo, zgłoś sprawę do banku, policji lub odpowiednich instytucji
Co zrobić, gdy padłeś ofiarą oszustwa?
- Natychmiast skontaktuj się z bankiem, aby zablokować konto lub kartę
- Zachowaj wszystkie dowody oszustwa (wiadomości, e-maile, numery telefonów)
- Zgłoś sprawę na policję
- Poinformuj CERT Polska (w przypadku oszustw internetowych)
- Skontaktuj się z biurem informacji kredytowej, aby monitorować swoją historię kredytową
Podsumowanie
Oszustwa finansowe ewoluują wraz z rozwojem technologii, ale podstawowe metody manipulacji pozostają podobne. Przestępcy zawsze liczą na ludzkie słabości - chciwość, strach, zaufanie czy presję czasu.
Pamiętaj, że najskuteczniejszą obroną przed oszustwami jest świadomość zagrożeń i zdrowy sceptycyzm. Jeśli oferta wydaje się zbyt dobra, by była prawdziwa - prawdopodobnie tak właśnie jest.
W BezpiecznyFinans oferujemy szkolenia z rozpoznawania oszustw finansowych oraz usługi audytu bezpieczeństwa, które pomogą Ci zidentyfikować potencjalne zagrożenia dla Twoich finansów. Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się więcej.
